Սովորաբար ամռան սեզոնը ինֆեկցիաների առաջացման եւ տարատեսակ վարակների տարածման բարենպաստ շրջան է։ Հատկապես մեծ է աղիքային ինֆեկցիաների տարածման հավանականությունը, երբ տարբեր հարուցիչներ, ներթափանցելով օրգանիզմ, կարող են խաթարել աղեստամոքսային համակարգի գործունեությունը։

Տարվա շոգ եղանակին հանդիպում են սննդային ճանապարհով փոխանցվող եւ աղիներում կենսագործունեություն ծավալող հարուցիչներից առաջացած վարակներ ու հիվանդություններ։ Կան ինֆեկցիաներ, որոնք պայմանավորված են մեծամասամբ մարդկային գործոնով, ու որպեսզի հնարավորինս զերծ մնանք այդ հարուցիչների համար բարենպաստ պայմաններ ստեղծելուց, անհրաժեշտ է հետեւել նախ անձնական հիգիենայի պահպանմանը, իսկ ինչպե՞ս, «ՀՀ»–ի հետ զրույցում մանրամասնեց «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցի վարակաբան, բժշկական գիտությունների դոցենտ Անահիտ Մկրտչյանը։

Աղիքային բակտերիալ վարակները, օրինակ, կարող են առաջանալ սովորական միրգը կամ բանջարեղենը վատ լվանալու արդյունքում։
«Այն մրգերը, որոնք կեղեւ ունեն, օրինակ՝ բանանը, բնակչության շուրջ 90 տոկոսը չի սիրում լվանալ, նույնը վերաբերում է ձմերուկին։ Մարդկանց շրջանում կա տարածված կարծիք, որ եթե միրգը կեղեւահանում են եւ ուտում միջուկը, ուրեմն լվալ պետք չէ։ Հակառակը, այդ մրգերը եւս պետք է շատ մանրակրկիտ լվալ, որովհետեւ այն կտրելուց միջուկը կլանում է միկրոբը։

Նման իրավիճակին բնորոշ են բակտերիալ դիզինտերիաները։ Այսինքն՝ չկեղեւահանած մրգից կարող է առաջանալ շեգելլիոզ, որը կարող է ախտահարել աղեստամոքսային համակարգը։ Մսամթերքից, հավկիթից, թռչնամսից կարող է առաջանալ մեկ այլ հարուցիչ՝ սարմոնելոզ»,— նշեց վարակաբանը՝ հավելելով, որ ամռանը վարակները ավելի զգայուն են դառնում սննդամթերքի ոչ պատճաշ պահպանման պատճառով։
Այսինքն՝ մթերքը սառնարանից դուրս երկար պահվելու պատճառով մանրէները բազմանում ու տարածվում են բարձր ջերմաստիճանային պայմաններում՝ վտանգելով առողջությունը։ Ջերմություն, փսխում, լուծ. սրանք այն նախանշաններն են, որոնք Անահիտ Մկրտչյանը խորհուրդ է տալիս չանտեսել։ Երբեմն ինֆեկցիաները կարող են ունենալ գաղտնի՝ ինկուբացիոն շրջան եւ տեւել 1—7 օր, հաճախ՝ 2—3 օր, սակայն կան նաեւ վարակներ, որոնք կարող են առաջիկա ժամերի ընթացքում ախտանշաններ ի հայտ բերել։ Կլինիկան սովորաբար կախված է հարուցիչի տեսակից, հիվանդի տարիքից եւ ուղեկցող հիվանդություններից։
«Պետք չէ զբաղվել ինքնաբուժությամբ,–հորդորեց բժիշկը՝ մատնացույց անելով այն դեղամիջոցները, որոնք հաճախակի գովազդվում են եւ բնակչության շրջանում կիրառվում առանց մասնագետի կողմից նշանակման։–Օրինակ, շատերը գնում են «Իմոդիում» պրեպարատը անգամ դեղագործի խորհրդով, որը փորկապություն է առաջացնում եւ հակացուցված է աղիքային ինֆեկցիաների ժամանակ։ Շատ դեպքերում մարդիկ են միմյանց խորհուրդ տալիս՝ «այն մեկին օգնել է» սկզբունքով, եւ, երկարատեւ ինքնաբուժումից հետո արդյունքի չհասնելով՝ հիվանդության զարգացման ուշ փուլում միայն դիմում են բժշկին»,–ասաց վարակաբանը։

Կան նաեւ այլ պատճառներ, որոնք կարող են այս շրջանում ակտիվ վարակների աղբյուր դառնալ։ Օրինակ՝ փոքր կրպակներում վաճառվող մսային ուտեստները, շաուրմաները եւ լցնովի պաղպաղակները նույնպես բացիլի տարածման միջոց են։

«Փոքր սննդի կետերը սովորաբար չեն կարողանում պահպանել ուտեստների պատրաստման սանիտարահիգիենիկ նորմերը, որովհետեւ լվացարան կամ սանհանգույց չունեն։ Իսկ աշխատակիցները՝ չպահպանելով հիգիենայի տարրական պայմանները եւ չունենալով հաճախակի լվացվելու հնարավորություն, կարող են վարակի փոխանցման աղբյուր լինել, հետեւաբար այս ամենին կարող է նպաստել նաեւ ոչ սառնարանային պայմաններում պահվող ուտելիքը։ Եթե ցածր ջերմաստիճանային պայմաններում դադարում է մանրէների աճը, ապա բարձրի դեպքում մանրէն արագ տարածվում է հատկապես սննդամթերքի մեջ։ Լցնովի պաղպաղակներն էլ կարող են թունավորումների պատճառ դառնալ, քանի որ մեծամասամբ պատրաստվում են առանց սանիտարական նորմերի պահպանման»,–ասաց վարակաբանը։

Բացիլների տարածմանը մեծապես նպաստում է հիգիենայի նորմերին չհետեւելը, մասնավորապես հաճախակի չլվացվելը։ Սա, ըստ զրուցակցիս, բնորոշ է ոչ միայն մանկահասակներին, այլեւ մեծերին եւ կոչվում է «կեղտոտ ձեռքերի հիվանդություն»։ «Հաճախ տարբեր առարկաների դիպչելուց, ասենք՝ երեխայի տակդիրը փոխելուց հետո մոռանում են լվացվել՝ տարածելով բացիլը։ Բացիլը սկզբում ի հայտ է գալիս երեխայի մոտ, հետո նաեւ ծնողի, նման դեպքեր շատ են լինում մեզ դիմողների շրջանում»,–ասաց Անահիտ Մկրտչյանը՝ հավելելով, որ մեծամասամբ ինֆեկցիաները տարածվում են հենց մարդկային գործոնի պատճառով, ասել է թե՝ անփութության։

Մասնագետը հնարավոր ինֆեկցիաներից զերծ մնալու միակ միջոցը համարում է հաճախակի օճառով լվացվելն ու կասկածելի սննդի օբյեկտներից սնունդ չգնելը, հատկապես ամռան այս թեժ շրջանում։ Բացի այդ, բնակչությանը խորհուրդ է տալիս հրաժարվել նաեւ կրեմային տորթերից եւ վաճառվող աղցաններից, պատճաշ լվանալ մրգերն ու բանջարեղենը, իսկ ավելի հաճախ՝ ձեռքերը։
Լուսինե ՆԱԶԱՐՅԱՆ